Çin’in Ethereumu mottosu ile insanlar tarafında fazlasıyla ilgi görmüş bir proje olan NEO’yu bugün mercek altına alıyoruz. Seveni kadar sevmeyenin de hayli fazla olduğu altcoin’e bu yazımızda farklı bir perspektiften bakmaya çalışacağız.
- NEO akıllı kontratlar üzerine temellendirilmiş bir blok zincir projesidir, asıl adı Antshares olup, ağustos 2017’de yeniden markalaşmaya gidilmiştir.
- Erik Zhang projenin kurucu ve yöneticisidir.
- Konsensus algoritması olarak Byzantine Fault Tolerance (dBFT) seçilmiştir, NEO’nun kullandığı fikir birliği algoritması ‘proof of stake’ değildir. (Bu nokta önemli sonrasında değineceğiz)
- Akıllı kontratlar platformu birden fazla programlama dilini destekler, bunlara java C# python dilleri dahildir.
- Saniyede 1000 transferi desteklediğini ve optimizasyonlar ile 10.000 işleme kadar çıkılabileceğini iddia eder. (dBFT konsensus algoritması).
- Yeniden markalaşma yapıldıktan sonra platform üzerinde bir çok ICO süreci yönetilmiştir.
- Ripple’dan daha merkezi bir platformdur.
- City of Zion ismiyle bilinen (Coz) topluluk tarafından çok sevilen üçüncü parti bir geliştirici ekibi vardır. Geliştirici ekip, cüzdan uygulamalarının kodlanması, blok zincir araştırma ve geliştirmelerinde etkin bir rol üstlenir.
NEO Konsensus Algoritması
NEO’nun kullandığı konsensus algoritması; tüm onaylayıcıların (validator) sabit ve birbirlerinden haberdar olmalarını zorunlu kılar, onaylayıcılar ilerleyen blok üzerinde mutabakata varmak için beraber çalışırlar, birbirlerine rekabet etmezler. (proof of stake bunun tam tersi) Bu yönüyle dBFT algoritması, Ripple ve Stellar algoritmalarına çok benzer zaten bu sayede çok yüksek transfer hızlarına çıkabilir. (1000tx/s)
dBFT konsensus algoritmasının, Ripple ve Stellar’ın kullandığı algoritmalardan ayrılan yönü, NEO’nun daha kapalı ve merkeziyetçi olmasıdır. Ripple ve Stellar düğümlerine, onaylayıcı olarak herkes iştirak edebilirken, NEO’da onaylayıcı olabilmeniz için bir çok ön koşulu sağlayıp, takımın onayını almanız gerekir. Geliştirici takım; 7 düğümün tamamını kendisi yönetir ve kontrol eder.
Geçtiğimiz sene çok enteresan bir olay yaşandı. NEO blok zinciri saatlerce dondu ve transferler gerçekleştirilemedi. Bu durum son derece rahatsız edici bir olay olarak projenin tarihine geçti. Zira blok zincirler aniden ortadan kaybolmazlar. Aracısız ve merkeziyetsiz olması nedeniyle ilgi gören kripto paraların doğasına aykırı olan bu yaklaşımın yıkıcı sonuçları olabilir. Mutlak gücün tek bir yerde toplandığı aracılı sistemler, hali hazırda zaten günümüzde kullanılıyor. Var olan finansal sistemlere bir alternatif ortaya koyma vizyonu nedeniyle ilgi görmüş bir projenin, bu yaklaşımı bir hayli ironik.
NEO sahipleri konsensus algoritması için herhangi bir iştirakte bulunmazlar. Geliştirici takım nodelar üzerinde bölgesel anlamda bir dağılım (decentralization) sürecine gitmektedir fakat düğümlerin kontrolü üzerinde bir dağılım yerine; lokasyonları üzerinde bir dağılım yapılacak. Bu durum bizim anladığımız türde merkeziyetsizlik getirmez.
GAS üretimi ve ABD Yasaları
NEO sahipleri, sabit bir oranda sahip oldukları coin adedi ile orantılı bir miktarda GAS kazanırlar. Üretim için hiçbir şey yapmalarına gerek yoktur. GAS arzı sınırlı ve birkaç yıl içerisinde duracaktır. Bu yönü itibariyle NEO; ABD, Güney Kore ve belirli Avrupa Birliği ülkelerinde, devri mümkün mülkiyet veya hisse senedi (equity security) şeklinde tanımlanır. Bu durum yetkileri olmayan (noncertified) tüm borsaların NEO alışverişini illegal kategorisine sokar. Bittrex’in ABD vergi sezonu yaklaşırken NEO cüzdanlarını kapatması, Güney Korenin en büyük 2 borsası olan Bithumb ve Coinone’ın coini listelememesi ileride meydana gelebilecek sorunlara, örnek olarak gösterilebilir. (Delist, cezalar vs.)
Akıllı Kontratlar
Akıllı kontrat açmak için ihtiyaç duyulan GAS miktari 500 olarak belirlenmiştir. ($42×500 = $21.000) İşlem çok pahalı olduğu için NEO mainnet üzerinde açılan akıllı kontrat sayısı haliyle çok azdır. Geçtiğimiz hafta sadece 10 akıllı kontrat mainnet üzerinde açılmış. Bunların 3 tanesi kurucu Erik Zhang tarafından açılan test akıllı kontratları, 6 tanesi ICO, sonuncusu ise hashpuppies adında cryptokitties’e benzer bir uygulamanın kontratıydı. Projenin web sayfası üzerinde belirtilen 27 dApp’in(decentralized applications) tamamı geçen sene City of Zion (CoZ; NEO’nun geliştirici ekosistemi) tarafından düzenlenen yarışmadan gelme, bir çoğunun mainnet’e çıkamayacağı düşünülüyor.
Sonuç
Bu yazı NEO projesi hakkında farklı bir bakış açısı kazanabilmek adına sadece eleştirel bir uslupla yazılmıştır. Hali hazırda çok sevilen bir proje olan NEO, şuan market dominansı açısından kripto piyasaların en büyük 6. altcoini pozisyonundadır.